คำศัพท์ : ทาน

การให, ยกมอบแกผูอื่น, ใหของที่ควรใหแกคนที่ควรให เพื่อประโยชนแกเขา, สละใหปนสิ่งของของตนเพื่อ ประโยชนแกผูอื่น; สิ่งที่ให, ทรัพยสินสิ่งของที่มอบใหหรือแจกออกไป; ทาน ๒ คือ ๑. อามิสทาน ใหสิ่งของ ๒. ธรรมทาน ใหธรรม; ทาน ๒ อีกหมวดหนึ่ง คือ ๑. สังฆทาน ใหแกสงฆ หรือใหเพื่อสวนรวม ๒. ปาฏิบุคลิกทาน ใหเจาะจงแกบุคคลผูใดผูหนึ่งโดยเฉพาะ (ขอ ๑ ในทศพิธราชธรรม, ขอ ๑ ในบารมี ๑๐, ขอ ๑ ในบุญกิริยาวัตถุ ๓ และ ๑๐, ขอ ๑ ในสังคหวัตถุ ๔, ขอ ๑ ในสัปปุริสบัญญัติ ๓)

ทานมิใชถูกตองดีงามหรือเปนบุญเสมอไป ทานบางอยางถือไมไดวาเปนทานและเปนบาปดวย ในพระไตรปฎก (วินย.8/979/326) กลาวถึงทานที่ชาวโลก ถือกันวาเปนบุญแตที่แทหาเปนบุญไม (ทานที่เปนบาป) ๕ อยาง คือ ๑. มัชชทาน (ใหน้ําเมา) ๒. สมัชชทาน (ให มหรสพ) ๓. อิตถีทาน ( ใหสตรี) ๔. อุสภทาน ( ทานอธิบายวาปลอยใหโค อุสภะเขาไปในฝูงโค) ๕. จิตรกรรมทาน (ใหภาพยั่วยุกิเลส เชน ภาพสตรีและ บุรุษเสพเมถุน), ในคัมภีรมิลินทปญหา (มิลินท.๓๕๒) กลาวถึงทานที่ไมนับวาเปนทาน อันนําไปสูอบาย ๑๐ อยาง ไดแก ๕ อยางที่กลาวแลว และเพิ่มอีก ๕ คือ ๖. สัตถทาน (ใหศัสตรา) ๗. วิสทาน (ให ยาพิษ) ๗. สังขลิกทาน (ใหโซตรวน) ๘. กุกกุฏสูกรทาน (ใหไกใหสุกร) ๙. ตุลากูฏมานกูฏทาน ( ใหเครื่องชั่งตวงวัดโกง); สําหรับสมัชชทาน พึง ดู สาธุกีฬา