ที่มา : พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลศัพท์ พิมพ์ครั้งที่ 31
[คลิก]
คำศัพท์ : ทานบดี
“เจาแหงทาน”, ผูเปนใหญในทาน; พึงทราบคําอธิบาย ๒ แง คือ ในแงที่ ๑ ความแตกตางระหวาง ทายก กับ ทานบดี, “ทายก” คือผูใหเปนคํากลางๆ แมจะใหของของผูอื่นตามคําสั่งของเขา โดยไมมีอํานาจหรือมีความเปนใหญในของนั้น ก็เปนทายก (จึงไมแนวา จะปราศจากความหวงแหนหรือมีใจสละจริงแทหรือไม) สวน “ทานบดี” คือผูใหที่เปนเจาของหรือมีอํานาจในของที่จะให จึงเปนใหญในทานนั้น (ตามปกติตองไม หวงหรือมีใจสละจริงจึงใหได) ในแงที่ ๑ นี้ จึงพูดจําแนกวา บางคนเปนทั้งทายกและเปนทานบดี บางคนเปนทายก แตไมเปนทานบดี; ในแงที่ ๒ ความแตกตางระหวาง ทานทาส ทานสหาย และทานบดี, บุคคลใด ตนเองบริโภค ของดีๆ แตแกผูอื่นใหของไมดีทําตัวเปนทาสของสิ่งของ บุคคลนั้นเรียกวา ทานทาส, บุคคลใด ตนเองบริโภคของ อยางใด ก็ใหแกผูอื่นอยางนั้น บุคคลนั้นเรียกวา ทานสหาย, บุคคลใด ตนเองบริโภคหรือใชของตามที่พอมีพอเปนไป แตแกผูอื่นจัดใหของที่ดีๆ ไมตกอยูใตอํานาจสิ่งของแตเปนนายเปนใหญทําใหสิ่งของอยูใตอํานาจของตนบุคคลนั้น เรียกวา ทานบดี (รายละเอียด พึงดู ที.อ.๑/ ๒๖๗; สุตฺต.อ.๒/๒๓๗; สํ.ฏี.๑/๑๖๖; องฺ.ฏี.๓/๒๐)