คำศัพท์ :
ที่มา : พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลศัพท์ พิมพ์ครั้งที่ 31 [คลิก]
คำศัพท์ : บุญกิริยาวัตถุ

หลักเป็นที่ตั้งแห่งการทำบุญ, เรื่องที่จัดเป็นการทำบุญ, ทางทำความดี, หมวด ๓ คือ ๑. ทานมัย ทำบุญด้วยการให้ ๒. สีลมัย ทำบุญด้วยการรักษาศีลและประพฤติดี ๓. ภาวนามัย ทำบุญด้วยการเจริญภาวนา (เช่น ที.ปา.11/228/230); หมวด ๑๐ คือ ๑. ทานมัย ๒. สีลมัย ๓. ภาวนามัย ๔. อปจายนมัย ด้วยการประพฤติอ่อนน้อม ๕. เวยยาวัจจมัย ด้วยการช่วยขวนขวายรับใช้ ๖. ปัตติทานมัย ด้วยการให้ส่วนทำความดีแก่ผู้อื่น ๗. ปัตตานุโมทนามัย ด้วยความยินดีความดีของผู้อื่น ๘. ธัมมัสสวนมัย ด้วยการฟังธรรม ๙. ธัมมเทสนามัย ด้วยการสั่งสอนธรรม ๑๐. ทิฏฐุชุกัมม์ ด้วยการทำความเห็นให้ถูกตรง (เช่น ที.อ.๓/๒๔๖ = ใหม่ 3/195)

บุญกิริยาวัตถุที่อรรถกถาจำแนกขยายเป็น ๑๐ นั้น ก็รวมอยู่ในข้อหลัก ๓ อย่างนั่นเอง ดังที่อรรถกถานั้นเองอธิบายไว้ คือ ข้อ ๔.-๕. (อปจายนมัย, เวยยาวัจจมัย) จัดเข้าใน ๒. สีลมัย; ข้อ ๖.-๗. (ปัตติทานมัย, ปัตตานุโมทนามัย) จัดเข้าใน ๑. ทานมัย; ข้อ ๘.-๙. (ธัมมัสสวนมัย, ธัมมเทสนามัย) จัดเข้าใน ๓. ภาวนามัย; ข้อ ๑๐. (ทิฏฐุชุกัมม์) เข้าได้ทั้ง ทาน ศีล และ ภาวนา