คำศัพท์ : ศิลปศาสตร์

ตำราว่าด้วยวิชาความรู้ต่างๆ มี ๑๘ ประการ เช่นตำราว่าด้วยการคำนวณ ตำรายิงธนู เป็นต้น อันได้มีการเรียนการสอนกันมาตั้งแต่สมัยก่อนพุทธกาล; ๑๘ ประการนั้นมีหลายแบบ ยกมาดูแบบหนึ่งจากคัมภีร์โลกนิิติและธรรมนิติ ได้แก่ ๑. สุติ ความรู้ทั่วไป ๒. สัมมุติ ความรู้กฎธรรมเนียม ๓. สังขยา วิชาคำนวณ ๔. โยคา การช่างการยนตร์ ๕. นีติ วิชาการปกครอง (คือความหมายเดิมของ นิติศาสตร์ ในชมพูทวีป) ๖. วิเสสิกา ความรู้การอันให้เกิดมงคล ๗. คันธัพพา วิชาร้องรำ ๘. คณิกา วิชาบริหารร่างกาย ๙. ธนุพเพธา วิชายิงธนู (ธนุพเพทา ก็ว่า) ๑๐. ปูรณา วิชาบูรณะ ๑๑. ติกิจฉา วิชาบำบัดโรค (แพทยศาสตร์) ๑๒. อิติหาสา ตำนานหรือประวัติศาสตร์ ๑๓. โชติ ความรู้เรื่องสิ่งส่องสว่างในท้องฟ้า (ดาราศาสตร์) ๑๔. มายา ตำราพิชัยสงคราม ๑๕. ฉันทสา วิชาประพันธ์ ๑๖. เกตุ วิชาพูด ๑๗. มันตา วิชาเวทมนตร์ ๑๘. สัททา วิชาหลักภาษาหรือไวยากรณ์, ทั้ง ๑๘ อย่างนี้ โบราณเรียกรวมว่า สิปปะ หรือ ศิลปะ ไทยแปลออกเป็น ศิลปศาสตร์ (ตำราว่าด้วยศิลปะต่างๆ); แต่ในสมัยปัจจุบัน ได้แยกความหมาย ศิลปะ กับ ศาสตร์ ออกจากกัน คือ ศิลปะ หมายถึง วิทยาการที่มีวัตถุประสงค์ตรงความงาม เช่นดุริยางคศิลป์ นาฏศิลป์ และจิตรกรรม เป็นต้น ศาสตร์ หมายถึง วิทยาการที่มีวัตถุประสงค์ตรงความจริง เช่น คณิตศาสตร์ และ วิทยาศาสตร์ เป็นต้น