คำศัพท์ :
ที่มา : พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลศัพท์ พิมพ์ครั้งที่ 31 [คลิก]
คำศัพท์ : สมดึงส-, สมติงส-

สามสิบถ้วน, ครบสามสิบ, สามสิบเต็มพอดี (สม [เท่า, ถ้วน, พอดี] + ตึส [สามสิบ]) มักมาในคำว่า สมดึงสบารมี หรือสมติงสบารมี แปลว่า บารมี ๓๐ ครบถ้วน

ในภาษาเก่าที่มักพูดว่า "บารมีสามสิบทัศ" นั้น ได้ให้ถือกันไปพลางว่า "ทัศ" แปลว่า "ถ้วน" แต่พอจะสันนิษฐานได้ว่า น่าจะเป็นการพูดคำซ้อน กล่าวคือ "สิบ" ในภาษาไทย ตรงกับคำพระว่า "ทัศ" (ทัศ คือ ทศ, บาลีเป็น ทส, แปลว่า สิบ) และบารมีที่มีจำนวนรวมเป็น ๓๐ นั้น แท้จริงแล้วมิใช่ว่ามีบารมี ๓๐ อย่าง แต่เป็นบารมีสิบคือทัศ ๓ ชุด ได้แก่ ทัศบารมี ทัศอุปบารมี และทัศปรมัตถบารมี เมื่อพูดว่า "บารมีสามสิบทัศ" จึงคล้ายกับบอกว่า บารมีสามสิบนี้ ที่ว่า ๓๐ นั้นคือ ๓ ทัศ (ขอให้สังเกตตัวอย่างข้อความในคัมภีร์ที่กล่าวถึง "สมดึงสบารมี" คือบารมี ๓ ทัศ เช่นใน อป.อ.๑/๑๒๓ ที่ว่า "ทสปารมีทสอุปปารมีทสปรมตฺถปารมีนํ วเสน สมตึสปารมี" ซึ่งเหมือนในภาษาไทยพูดว่า "บารมี ๓๐ ถ้วน คือ ๓ ทัศ...")
ดู บารมี