คำศัพท์ : ทุคติ

คติไมดี, ทางดําเนินที่ไมดีมีความเดือดรอน, ที่ไปเกิดอันชั่ว หรือที่ไปเกิดของผูทํากรรมชั่ว, แดนกําเนิดที่ไมดี มากไปดวยความทุกข มี ๓ ไดแก นรก ดิรัจฉาน เปรต; คติที่ไมดี คือ ทุคติ ๓ นี้ ตรงขามกับคติที่ดี คือ สุคติ ๒ (มนุษย และ เทพ) รวมทั้งหมดเปน คติ ๕

ที่ไปเกิดหรือแดนกําเนิดไมดีนี้ บางทีเรียกวา อบาย หรืออบายภูมิ (แปลวา แดนซึ่งปราศจากความเจริญ) แตอบายภูมินั้นมี ๔ คือ นรก เปรต อสุรกาย ดิรัจฉาน, เหตุใหจํานวนไมเทากันนั้น มี คําอธิบาย ดังที่อรรถกถาบางแหงกลาว ไววา (อุ.อ.๑๔๕; อิติ.อ.๑๔๕) ในกรณีนี้ รวม อสุรกาย เขาในจําพวกเปรตดวย จึง เปนทุคติ ๓; ตรงขามกับ สุคติ; ดูคติ, อบาย

อนึ่ง ในความหมายที่ลึกลงไป ถือวา นรก เปรต จนถึงติรัจฉาน ที่เปนทุคติก็ โดยเทียบวามีทุกขเดือดรอนกวาเทวะ และมนุษย แตกําเนิดหรือแดนเกิดทั้ง หมดทั้งสิ้นแมแตที่เรียกวาสุคตินั้น ไมวาจะเปนเทวดา หรือพรหมชั้นใดๆ ก็ เปนทุคติ ทั้งนั้น (เนตฺติ.๖๑/๔๕; ๑๐๖/๑๐๕) เมื่อเทียบกับนิพพาน เพราะคติเหลานั้น ยังประกอบดวยทุกข หรือเปนคติของผูทุจริต