คำศัพท์ : พุทธาวาส

“อาวาสของพระพุทธเจ้า”, ส่วนของวัดที่จัดให้เป็นเขตที่พุทธบริษัทประกอบกิจกรรมอุทิศคือตั้งใจมุ่งไปที่องค์พระพุทธเจ้า เสมือนมาเฝ้าพระองค์ เช่น พระสงฆ์มาทำสังฆกรรม มาพบปะฉลองศรัทธาของประชาชน มาแสดงธรรม ชาวบ้านมาเลี้ยงพระ ถวายทาน รักษาศีล ฟังธรรม และทำการบูชาต่างๆ จึงเป็นเขตที่มีสิ่งก่อสร้างสำคัญ เช่น โบสถ์ วิหาร สถูป เจดีย์ และมีการจัดแต่งอย่างประณีตบรรจง ให้งดงามเป็นที่เจริญศรัทธา ต่างจากอีกส่วนหนึ่งที่เป็นคู่กัน คือ สังฆาวาส ซึ่งจัดไว้เป็นที่อยู่อาศัยของพระภิกษุสามเณร อันเน้นที่ความเรียบง่าย เป็นที่เหมาะแก่การหลีกเร้น มีสัปปายะเอื้อต่อการเจริญไตรสิกขา, ตามที่เป็นมา การจัดแบ่งเช่นนี้ดำเนินมาอย่างรู้กันเป็นประเพณี ในวัดทั่วไป จึงมักไม่ได้ทำเครื่องกั้นเขต และไม่มีคำเรียกแยกให้ต่างกันออกไป แต่ในพระอารามหลวงมีการทำกำแพงแยกกันต่างหากชัดเจน โดยใช้คำเรียกว่าพุทธาวาส กับสังฆาวาส ดังที่กล่าวมา, นอกจากนั้น มีวัดที่สร้างขึ้นเป็นที่ประกอบสังฆกรรมและเป็นที่เจริญกุศลของพุทธบริษัทโดยเฉพาะโดยไม่มีสังฆาวาส เช่น วัดพระศรีรัตนศาสดาราม (วัดพระแก้ว), คำว่า “พุทธาวาส” และ “สังฆาวาส” นี้ ไม่พบว่ามีใช้ในคัมภีร์ใด
ดู สังฆาวาส