คำศัพท์ : สังขารทุกข์

ทุกข์ตามที่เป็นสังขาร คือ เพราะเป็นสภาพอันปัจจัยปรุงแต่งขึ้น จึงต้องผันแปรไปตามเหตุปัจจัย ได้แก่ ขันธ์ ๕ ทั้งหมด ซึ่งเป็นสภาพที่ถูกบีบคั้นด้วยการเกิดขึ้น และการเสื่อมสลายของปัจจัยต่างๆ ที่ขัดแย้ง ทำให้คงอยู่ในสภาพเดิมมิได้, ทุกข์ข้อนี้คลุมความหมายของทุกข์ในไตรลักษณ์
เทียบ ทุกขทุกข์, วิปริณามทุกข์