คำศัพท์ :
ที่มา : พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลศัพท์ พิมพ์ครั้งที่ 31 [คลิก]
คำศัพท์ : อโนธิโสผรณา

“แผ่ไปโดยไม่มีขีดขั้น” หมายถึงเมตตาที่แผ่ไปต่อสัตว์ทั้งปวงอย่างไม่จำกัดขอบเขต (อย่างในคำแผ่เมตตาที่นิยมนำมาใช้กันทั่วไปว่า “สพฺเพ สตฺตา อเวรา โหนฺตุ … สุขี อตฺตานํ ปริหรนฺตุ”) แต่ถ้าตั้งใจแผ่เมตตานั้นโดยจำกัดขอบเขต เช่นว่า “ขอให้เหล่าอารยชนจงเป็นสุข” “ขอให้ประดาสัตว์ป่าจงอยู่ดีมีสุข ไม่ถูกเบียดเบียน” ฯลฯ ก็เป็นแบบจำกัด เรียกว่า “โอธิโสผรณา” (แผ่โดยมีขอบเขต), นอกจากนั้น ถ้าแผ่ไปต่อสัตว์เฉพาะในทิศนั้นทิศนี้ ยังเรียกต่างออกไปอีกว่า “ทิสาผรณา” (แผ่ไปเฉพาะทิศ), ไม่เฉพาะเมตตาเท่านั้น แม้พรหมวิหารข้ออื่นๆ ก็มีทั้ง อโนธิโสผรณา โอธิโสผรณา และทิสาผรณา, อนึ่ง บางทีเรียก โอธิโสผรณา ว่า “โอทิสสกผรณา” (แผ่เจาะจง) และเรียก อโนธิโสผรณา ว่า “อโนทิสสกผรณา” (แผ่ไม่เจาะจง)
ดู แผ่เมตตา, วิกุพพนา, สีมาสัมเภท

เทียบ โอธิโสผรณา, ทิสาผรณา