คำศัพท์ : สาสนวงส์

ชื่อหนังสือตำนานพระพุทธศาสนา ว่าด้วยเรื่องพระศาสนทูต ๙ สายที่พระโมคคัลลีบุตรติสสเถระส่งไปประดิษฐานพระพุทธศาสนา ในดินแดนต่างๆ เมื่อเสร็จการสังคายนาครั้งที่ ๓ ในพระบรมราชูปถัมภ์ของพระเจ้าอโศกมหาราช ประมาณ พ.ศ.๒๓๕, แต่งโดยพระปัญญาสามี ในประเทศพม่า เมื่อ จ.ศ.๑๒๒๓ (พ.ศ.๒๔๐๔), ข้อที่น่าสังเกตเป็นพิเศษ คือ สาสนวงส์นี้บอกว่า มหารัฐ ที่พระมหาธรรมรักขิตเถระ ไปประดิษฐานพระพุทธศาสนา คือดินแดนใกล้สยามรัฐ, อปรันตรัฐ ที่พระโยนกธรรมรักขิตเถระ เป็นพระศาสนทูตนำคณะไป สาสนวงส์ว่า ก็คือสุนาปรันตชนบท ที่พระปุณณะได้อาราธนาพระพุทธเจ้าเสด็จไปในพุทธกาล และว่าเป็นดินแดนส่วนหนึ่งในประเทศพม่าแถบฝั่งขวาของแม่น้ำอิรวดี ใกล้เมืองพุกาม (Pagan) แต่นักปราชญ์บางท่านอย่าง Dr. G.P. Malalasekera เห็นว่า สุนาปรันตะน่าจะเป็นดินแดนทางตะวันตกตอนกลางของประเทศอินเดียนั่นเอง แถบรัฐ Gujarat ไปจนถึงแคว้น Sindh ด้านปากีสถาน (สอดคล้องกับเรื่องในอรรถกถาที่ว่า พระพุทธเจ้าเสด็จไปที่นั่นผ่านแม่น้ำนัมมทา คือ Narmada), ส่วนสุวรรณภูมิ สาสนวงส์ว่า ได้แก่รามัญรัฐ คือแคว้นมอญ ตั้งแต่หงสาวดี ลงมาถึงเมาะตะมะ โดยมีศูนย์กลางของสุวรรณภูมิ ที่เมืองหลวงชื่อสุธรรมนคร อันได้แก่สะเทิม (Thaton);
ดู โมคคัลลีบุตรติสสเถระ, ปุณณสุนาปรันตะ, สุวรรณภูมิ