คำศัพท์ : ไตรวัฏฏ์

วัฏฏะ ๓, วงวน ๓ หรือวงจร ๓ สวนของปฏิจจสมุปบาทซึ่งหมุนเวียนสืบ ทอดตอๆ กันไป ทําใหมีการเวียนวาย ตายเกิด หรือวงจรแหงทุกข ไดแก กิเลส กรรม และ วิบาก (เรียกเต็มวา ๑. กิเลสวัฏฏ ประกอบดวยอวิชชา ตัณหา อุปาทาน ๒. กรรมวัฏฏ ประกอบดวย สังขาร ภพ ๓. วิปากวัฏฏ ประกอบดวย วิญญาณ นามรูป สฬายตนะ ผัสสะ เวทนา ชาติ ชรามรณะ โสกะ ปริเทวะ ทุกข โทมนัสอุปายาส) คือ กิเลสเปนเหตุ ใหทํากรรม เมื่อทํากรรมก็ไดรับวิบากคือ ผลของกรรมนั้น อันเปนปจจัยใหเกิด กิเลสแลวทํากรรมหมุนเวียนตอไปอีก เชน เกิดกิเลสอยากไดของเขา จึงทํา กรรมดวยการไปลักของเขามา ประสบวิบากคือไดของนั้นมาเสพเสวย เกิดสุข เวทนา ทําใหมีกิเลสเหิมใจอยากไดรุน แรงและมากยิ่งขึ้นจึงยิ่งทํากรรมมากขึ้น หรือในทางตรงขาม ถูกขัดขวาง ไดรับ ทุกขเวทนาเปนวิบาก ทําใหเกิดกิเลสคือ โทสะแคนเคือง แลวพยายามทํากรรมคือ ประทุษรายเขา ฯลฯ เมื่อเปนอยูเปนไป อยางนี้ วงจรจะหมุนเวียนตอไปไมมีที่ สิ้นสุด เปนอาการหมุนวน หรือวงกลม อันหมุนวน ที่เรียกวา ภวจักร สังสารจักร หรือสังสารวัฏ, ไตรวัฏ ก็เขียน
ดู ปฏิจจสมุปบาท