คำศัพท์ : เจตสิก ๕๒

เจตสิก 52 (ธรรมที่ประกอบกับจิต, สภาวธรรมที่เกิดดับพรอมกับจิต มีอารมณและ วัตถุที่อาศัยเดียวกันกับจิต, อาการและคุณสมบัติตางๆ ของจิต — Cetasika: mental factors; mental concomitants)
ก. อัญญสมานาเจตสิก 13 (เจตสิกที่มีเสมอกันแกจิตพวกอื่น คือ ประกอบเขาไดกับจิตทุก ฝายทั้งกุศลและอกุศล มิใชเขาไดแตฝายใดฝายหนึ่งพวกเดียว — A¤¤asamànacetasika: the Common-to-Each-Other; general mental factors)

1) สัพพจิตตสาธารณเจตสิก 7 (เจตสิกที่เกิดทั่วไปกับจิตทุกดวง — Sabbacitta- sàdhàraõa~: universal mental factors; the Primary)
1. ผัสสะ (ความกระทบอารมณ — Phassa: contact; sense-impression)
2. เวทนา (ความเสวยอารมณ — Vedanà: feeling)
3. สัญญา (ความหมายรูอารมณ — Sa¤¤à: perception)
4. เจตนา (ความจงใจตออารมณ — Cetanà: volition)
5. เอกัคคตา (ความมีอารมณเปนอันเดียว — Ekaggatà: one-pointedness; concentration)
6. ชีวิตินทรีย ( อินทรียคือชีวิต, สภาวะที่เปนใหญในการรักษานามธรรมทั้งปวง — Jãvitindriya: vitality; life-faculty)
7. มนสิการ (ความกระทําอารมณไวในใจ, ใสใจ — Manasikàra: attention)

2) ปกิณณกเจตสิก 6 (เจตสิกที่เรี่ยรายแพรกระจายทั่วไป คือ เกิดกับจิตไดทั้งฝายกุศล และอกุศล แตไมแนนอนเสมอไปทุกดวง — Pakiõõaka~: particular mental factors; the Secondary)
8. วิตก (ความตรึกอารมณ — Vitakka: initial application; thought conception; applied thought)
9. วิจาร (ความตรองหรือพิจารณาอารมณ — Vicàra: sustained application; discursive thinking; sustained thought)
10. อธิโมกข (ความปลงใจหรือปกใจในอารมณ — Adhimokkha: determination; resolution)
11. วิริยะ (ความเพียร — Viriya: effort; energy)
12. ปติ (ความปลาบปลื้มในอารมณ, อิ่มใจ — Pãti: joy; interest)
13. ฉันทะ (ความพอใจในอารมณ — Chanda: conation; zeal)
ข. อกุศลเจตสิก 14 (เจตสิกฝายอกุศล — Akusala~: immoral or unwholesome mental factors; unprofitable mental factors)

1) สัพพากุสลสาธารณเจตสิก 4 (เจตสิกที่เกิดทั่วไปกับอกุศลจิตทุกดวง — Sabbàkusalasàdhàraõa~: universal immorals; the Primary)
14. โมหะ (ความหลง — Moha: delusion)
15. อหิริกะ (ความไมละอายตอบาป — Ahirika: shamelessness; lack of moral shame)
16. อโนตตัปปะ (ความไมสะดุงกลัวตอบาป — Anottappa: fearlessness of wrong- doing; lack of moral dread)
17. อุทธัจจะ (ความฟุงซาน — Uddhacca: restlessness; unrest)

2) ปกิณณกอกุสลเจตสิก 10 (อกุศลเจตสิกที่เกิดเรี่ยรายแกอกุศลจิต — Pakiõõakaakusala~: particular immorals; the Secondary)
18. โลภะ (ความอยากไดอารมณ — Lobha: greed)
19. ทิฏฐิ (ความเห็นผิด — Diññhi: wrong view)
20. มานะ (ความถือตัว — Màna: conceit)
21. โทสะ (ความคิดประทุษราย — Dosa: hatred)
22. อิสสา (ความริษยา — Issà: envy; jealousy)
23. มัจฉริยะ (ความตระหนี่ — Macchariya: stinginess; meanness)
24. กุกกุจจะ (ความเดือดรอนใจ — Kukkucca: worry; remorse)
25. ถีนะ (ความหดหู — Thãna: sloth)
26. มิทธะ (ความงวงเหงา — Middha: torpor)
27. วิจิกิจฉา (ความคลางแคลงสงสัย — Vicikicchà: doubt; uncertainty; scepsis) ค. โสภณเจตสิก 25 (เจตสิกฝายดีงาม — Sobhaõa~: beautiful mental factors; lofty mental factors) 1) โสภณสาธารณเจตสิก 19 (เจตสิกที่เกิดทั่วไปกับจิตดีงามทุกดวง — Sobhaõa- sàdhàraõa~: universal beautiful mental factors; the Primary)
28. สัทธา (ความเชื่อ — Saddhà: confidence; faith)
29. สติ (ความระลึกได, ความสํานึกพรอมอยู — Sati: mindfulness)
30. หิริ (ความละอายตอบาป — Hiri: moral shame; conscience)
31. โอตตัปปะ (ความสะดุงกลัวตอบาป — Ottappa: moral dread)
32. อโลภะ (ความไมอยากไดอารมณ — Alobha: non-greed)
33. อโทสะ (ความไมคิดประทุษราย — Adosa: non-hatred)
34. ตัตรมัชฌัตตตา (ความเปนกลางในอารมณนั้นๆ — Tatramajjhattatà: equanimity; specific neutrality)
35. กายปสสัทธิ (ความสงบแหงกองเจตสิก — Kàya-passaddhi: tranquillity of mental body)
36. จิตตปสสัทธิ (ความสงบแหงจิต — Citta-passaddhi: tranquillity of mind)
37. กายลหุตา (ความเบาแหงกองเจตสิก — Kàya-lahutà: lightness of mental body; agility of ~)
38. จิตตลหุตา (ความเบาแหงจิต — Citta-lahutà: lightness of mind; agility of ~)
39. กายมุทุตา (ความออนหรือนุมนวลแหงกองเจตสิก — Kàya-mudutà: pliancy of mental body; elasticity of ~)
40. จิตตมุทุตา (ความออนหรือนุมนวลแหงจิต — Citta-mudutà: pliancy of mind; elasticity of ~)
41. กายกัมมัญญตา (ความควรแกการงานแหงกองเจตสิก — Kàya-kamma¤¤atà: adaptability of mental body; wieldiness of ~)
42. จิตตกัมมัญญตา (ความควรแกการงานแหงจิต — Citta-kamma¤¤atà: adaptability of mind; wieldiness of ~)
43. กายปาคุญญตา (ความคลองแคลวแหงกองเจตสิก — Kàya-pàgu¤¤atà: proficiency of mental body)
44. จิตตปาคุญญตา (ความคลองแคลวแหงจิต — Citta-pàgu¤¤atà: proficiency of mind)
45. กายุชุกตา (ความซื่อตรงแหงกองเจตสิก — Kàyujukatà: rectitude of mental body; uprightness of ~)
46. จิตตุชุกตา (ความซื่อตรงแหงจิต — Cittujukatà: rectitude of mind; uprightness of ~) 2) วิรตีเจตสิก 3 (เจตสิกที่เปนตัวความงดเวน — Viratã~: abstinences)
47. สัมมาวาจา (เจรจาชอบ — Sammàvàcà: right speech)
48. สัมมากัมมันตะ (กระทําชอบ — Sammàkammanta: right action)
49. สัมมาอาชีวะ (เลี้ยงชีพชอบ — Sammà-àjãva: right livelihood) 3) อัปปมัญญาเจตสิก 2 (เจตสิกคืออัปปมัญญา — Appama¤¤à~: boundless states)
50. กรุณา (ความสงสารสัตวผูถึงทุกข — Karuõà: compassion)
51. มุทิตา (ความยินดีตอสัตวผูไดสุข — Mudità: sympathetic joy) 4) ปญญินทรียเจตสิก 1 (เจตสิกคือปญญินทรีย — Pa¤¤indriya~: fuculty of wisdom)
52. ปญญินทรีย หรือ อโมหะ (ความรูเขาใจ ไมหลง — Pa¤¤indriya, Amoha: undeludedness; wisdom)