คำศัพท์ : อภิสังขาร ๓

อภิสังขาร 3 (สภาพที่ปรุงแตง, ธรรมมีเจตนาเปนประธานอันปรุงแตงผลแหงการ กระทํา, เจตนาที่เปนตัวการในการทํากรรม — Abhisaïkhàra: volitional formation; formation; activity)
1.ปุญญาภิสังขาร (อภิสังขารที่เปนบุญ, สภาพที่ปรุงแตงกรรมฝายดี ไดแกกุศลเจตนาที่เปน กามาวจรและรูปาวจร — Pu¤¤àbhisaïkhàra: formation of merit; meritorious formation)
2.อปุญญาภิสังขาร (อภิสังขารที่เปนปฏิปกษตอบุญคือเปนบาป, สภาพที่ปรุงแตงกรรมฝายชั่ว ไดแกอกุศลเจตนาทั้งหลาย — Apu¤¤àbhisaïkhàra: formation of demerit; demeritorious formation)
3.อาเนญชาภิสังขาร (อภิสังขารที่เปนอาเนญชา, สภาพที่ปรุงแตงภพอันมั่นคงไมหวั่นไหว ได แกกุศลเจตนาที่เปนอรูปาวจร 4 หมายเอาภาวะจิตที่มั่นคงแนวแนดวยสมาธิแหงจตุตถฌาน — âne¤jàbhisaïkhàra: formation of the imperturbable; imperturbability-producing volition) อภิสังขาร 3 นี้ เปนความหมายของสังขารในหลักปฏิจจสมุปบาท ทานแสดงไวอีกนัยหนึ่ง เพิ่มจากนัยวาสังขาร 3 ดู [120] สังขาร ๓²