คำศัพท์ : อินทรีย ๒๒

อินทรีย 22 ( สิ่งที่เปนใหญในการทํากิจของตน คือ ทําใหธรรมอื่นๆ ที่เกี่ยวของ เปนไปตามตน ในกิจนั้นๆ ในขณะที่เปนไปอยูนั้น — Indriya: faculties)

หมวดที่ 1
1. จักขุนทรีย (อินทรีย คือ จักขุปสาท — Cakkhundriya: eye-faculty)
2. โสตินทรีย (อินทรีย คือ โสตปสาท — Sotindriya: ear-faculty)
3. ฆานินทรีย (อินทรีย คือ ฆานปสาท — Ghànindriya: nose-faculty)
4. ชิวหินทรีย (อินทรีย คือ ชิวหาปสาท — Jivhindriya: tongue-faculty)
5. กายินทรีย (อินทรีย คือ กายปสาท — Kàyindriya: body-faculty)
6. มนินทรีย (อินทรีย คือ ใจ ไดแก จิต ที่จําแนกเปน 89 หรือ 121 ก็ตาม — Manindriya: mind-faculty)

หมวดที่ 2
7. อิตถินทรีย (อินทรีย คือ อิตถีภาวะ — Itthindriya: femininity faculty)
8. ปุริสินทรีย (อินทรีย คือ ปุริสภาวะ — Purisindriya: masculinity faculty; virility)
9. ชีวิตินทรีย (อินทรีย คือ ชีวิต — Jãvitindriya: life faculty; vitality)

หมวดที่ 3
10. สุขินทรีย (อินทรีย คือ สุขเวทนา — Sukhindriya: bodily-pleasure faculty)
11. ทุกขินทรีย (อินทรีย คือ ทุกขเวทนา — Dukkhindriya: bodily-pain faculty)
12. โสมนัสสินทรีย (อินทรีย คือ โสมนัสสเวทนา — Somanassindriya: joy faculty)
13. โทมนัสสินทรีย (อินทรีย คือ โทมนัสสเวทนา — Domanassindriya: grief faculty)
14. อุเปกขินทรีย (อินทรีย คือ อุเบกขาเวทนา — Upekkhindriya: indifference faculty)

หมวดที่ 4
15. สัทธินทรีย (อินทรีย คือ ศรัทธา — Saddhindriya: faith faculty)
16. วิริยินทรีย (อินทรีย คือ วิริยะ — Viriyindriya: energy faculty)
17. สตินทรีย (อินทรีย คือ สติ — Satindriya: mindfulness faculty)
18. สมาธินทรีย (อินทรีย คือ สมาธิ ไดแก เอกัคคตา — Samàdhindriya: concentration faculty)
19. ปญญินทรีย (อินทรีย คือ ปญญา — Pa¤¤indriya: wisdom faculty)

หมวดที่ 5
20. อนัญญาตัญญัสสามีตินทรีย (อินทรียแหงผูปฏิบัติดวยมุงวาเราจักรูสัจจธรรมที่ยังมิไดรู ไดแก โสตาปตติมัคคญาณ — Ana¤¤àta¤¤assàmãtindriya: ‘I shall come to know the unknown’ faculty, i.e. knowledge of the Stream-Entry Path.)
21. อัญญินทรีย (อินทรีย คือ อัญญา หรือปญญาอันรูทั่วถึง ไดแก ญาณ 6 ในทามกลาง คือ โสตาปตติผลญาณ ถึงอรหัตตมัคคญาณ — A¤¤indriya: perfect-knowledge faculty, i.e. knowledge of the six intermediate Paths and Fruitions)
22. อัญญาตาวินทรีย (อินทรียแหงทานผูรูทั่วถึงแลว กลาวคือ ปญญาของพระอรหันต ไดแก อรหัตตผลญาณ — A¤¤àtàvindriya: perfect-knower faculty, i.e. knowledge of the Fruition of Arahantship)

อินทรีย 22 นี้ ที่มาในพระสูตร มีกระจายอยูเปนหมวดๆ ในที่หลายแหง ไมครบทั้ง 22 ในที่ เดียวกัน เฉพาะที่มาสําคัญไดแก อินทรียสังยุตต (สํ.ม.19/843-1089/256-318; S.V.193–243) สวนที่มา ในพระอภิธรรม และปกรณพิเศษภายหลัง มีวิสุทธิมัคค์ และ อภิธัมมัตถสังคหะ เปนตน มีคําอธิบายโดยพิสดาร