คำศัพท์ :
ที่มา : พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลธรรม พิมพ์ครั้งที่ 34 [คลิก]
คำศัพท์ : ฌาน ๔

ฌาน 4 = รูปฌาน 4 (the Four Jhànas)
1.ปฐมฌาน (ฌานที่ 1 — Pañhama-jhàna: the First Absorption) มีองค 5 คือ วิตก วิจาร ปติ สุข เอกัคคตา
2.ทุติยฌาน (ฌานที่ 2 — Dutiya-jhàna: the Second Absorption) มีองค 3 คือ ปติ สุข เอกัคคตา
3.ตติยฌาน (ฌานที่ 3 — Tatiya-jhàna: the Third Absorption) มีองค 2 คือ สุข เอกัคคตา
4.จตุตถฌาน (ฌานที่ 4 — Catuttha-jhàna: the Fourth Absorption) มีองค 2 คือ อุเบกขา เอกัคคตา คัมภีรฝายอภิธรรม นิยมแบงรูปฌานนี้เปน 5 ขั้น เรียกวา ฌานปญจกนัย หรือ ปญจกัชฌาน โดยแทรกทุติยฌาน (ฌานที่ 2) ที่มีองค 4 คือ วิจาร ปติ สุข เอกัคคตา เพิ่มเขามา แลวเลื่อนทุติยฌาน ตติยฌาน และจตุตถฌาน ในฌาน 4 ขางตนนี้ออกไปเปน ตติยฌาน จตุตถ ฌาน และปญจมฌาน ตามลําดับ (โดยสาระก็คือ การจําแนกขั้นตอนใหละเอียดมากขึ้นนั่นเอง)