คำศัพท์ : อริยวงศ์ ๔

อริยวงศ 4 (ปฏิปทาที่พระอริยะทั้งหลายปฏิบัติสืบกันมาแตโบราณไมขาดสาย, อริยประเพณี — Ariyava§sa: Ariyan lineage; noble tradition; the fourfold traditional practice of the Noble Ones)
1.จีวรสันโดษ (ความสันโดษดวยจีวร — Cãvara-santosa: contentment as regards robes or clothing)
2.ปณฑปาตสันโดษ (ความสันโดษดวยบิณฑบาต — Piõóapàta-santosa: contentment as regards alms-food)
3.เสนาสนสันโดษ (ความสันโดษดวยเสนาสนะ — Senàsana-santosa: contentment as regards lodging)
4.ปหานภาวนารามตา (ความยินดีในการละอกุศลและเจริญกุศล — Pahànabhàvanà- ràmatà: delight in the abandonment of evil and the development of good)

การปฏิบัติที่จัดเปนอริยวงศในธรรมทั้ง 4 ขอนั้น พระภิกษุพึงประพฤติดังนี้
ก.สันโดษดวยปจจัยใน 3 ขอตนตามมีตามได
ข.มีปกติกลาวสรรเสริญคุณของความสันโดษใน 3 ขอนั้น
ค.ไมประกอบอเนสนา คือการแสวงหาที่ผิด (ทุจริต) เพราะปจจัยทั้ง 3 อยางนั้นเปนเหตุ (เพียร แสวงหาแตโดยทางชอบธรรม ไมเกียจคราน)
ง.เมื่อไมได ก็ไมเรารอนทุรนทุราย
จ.เมื่อได ก็ใชโดยไมติด ไมหมกมุน ไมสยบ รูเทาทันเห็นโทษ มีปญญาใชสิ่งนั้นตามประโยชน ตาม ความหมายของมัน (มีและใชดวยสติสัมปชัญญะ ดํารงตนเปนอิสระ ไมตกเปนทาสของสิ่งนั้น)
ฉ. ไมถือเอาการที่ไดประพฤติธรรม 4 ขอนี้ เปนเหตุยกตนขมผูอื่น

โดยสรุปวา เปนผูขยันไมเกียจคราน มีสติสัมปชัญญะในขอนั้นๆ เฉพาะขอ 4 ทรงสอนไม ใหสันโดษ สวน 3 ขอแรกทรงสอนใหทําความเพียรแสวงหาในขอบเขตที่ชอบดวยธรรมวินัยและ มีความสันโดษตามนัยที่แสดงขางตน

อนึ่ง ในจูฬนิทเทส ทานแสดงอริยวงศของพระปจเจกพุทธเจาตางไปเล็กนอย คือ เปลี่ยนขอ 4 เปน สันโดษดวยคิลานปจจัยเภสัชบริขาร (medical equipment)