คำศัพท์ : ราชสังคหวัตถุ ๔

สังคหวัตถุของผูครองแผนดิน หรือ ราชสังคหวัตถุ 4 (สังคหวัตถุของพระราชา, ธรรมเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจประชาชน, หลักการสงเคราะหประชาชน ของนักปกครอง — Ràja-saïgahavatthu: a ruler’s bases of sympathy; royal acts of doing favours: virtues making for national integration)
1.สัสสเมธะ (ความฉลาดในการบํารุงพืชพันธุธัญญาหาร สงเสริมการเกษตร — Sassamedha: shrewdness in agricultural promotion)
2.ปุริสเมธะ (ความฉลาดในการบํารุงขาราชการ รูจักสงเสริมคนดีมีความสามารถ — Purisamedha: shrewdness in the promotion and encouragement of government officials)
3.สัมมาปาสะ (ความรูจักผูกผสานรวมใจประชาชนดวยการสงเสริมอาชีพ เชน ใหคนจนกูยืม ทุนไปสรางตัวในพาณิชยกรรม เปนตน — Sammàpàsa: “a bond to bind men’s hearts”; act of doing a favour consisting in vocational promotion as in commercial investment)
4.วาชเปยะ หรือ วาจาเปยยะ (ความมีวาจาอันดูดดื่มน้ำใจ น้ำคําควรดื่ม คือ รูจักพูด รูจัก ปราศรัย ไพเราะ สุภาพนุมนวล ประกอบดวยเหตุผล มีประโยชน เปนทางแหงสามัคคี ทําใหเกิด ความเขาใจอันดี และความนิยมเชื่อถือ — Vàjapeya: affability in address; kindly and convincing speech)

ราชสังคหวัตถุ 4 ประการนี้ เปนคําสอนในพระพุทธศาสนา สวนที่แกไขปรับปรุงคําสอนใน ศาสนาพราหมณ โดยกลาวถึงคําศัพทเดียวกัน แตชี้ถึงความหมายอันชอบธรรมที่ตางออกไป ธรรมหมวดนี้ วาโดยศัพท ตรงกับ มหายั ญ 5 (the five great sacrifices) ของพราหมณ คือ
1.อัสสเมธะ (การฆามาบูชายัญ — Assamedha: horse sacrifice)
2.ปุริสเมธะ (การฆาคนบูชายัญ — Purisamedha: human sacrifice)
3.สัมมาปาสะ (ยัญอันสรางแทนบูชาในที่ขวางไมลอดบวงไปหลนลง — Sammàpàsa: pegthrown site sacrifice)
4.วาชเปยะ (การดื่มเพื่อพลังหรือเพื่อชัย — Vàjapeya: drinking of strength or of victory)
5.นิรัคคฬะ หรือ สรรพเมธะ (ยัญไมมีลิ่มสลัก คือ ทั่วไปไมมีขีดขั้นจํากัด, การฆาครบทุก อยางบูชายัญ — Niraggaëa or Sabbamedha: the bolts-withdrawn sacrifice; universal sacrifice)

มหายัญ 5 ที่พระราชาพึงบูชาตามหลักศาสนาพราหมณนี้ พระพุทธศาสนาสอนวา เดิมทีเดียว เปนหลักการสงเคราะหที่ดีงาม แตพราหมณสมัยหนึ่งดัดแปลงเปนการบูชายัญเพื่อผลประโยชนใน ทางลาภสักการะแกตน ความหมายที่พึงตองการซึ่งพระพุทธศาสนาสั่งสอน 4 ขอแรก มีดังกลาว แลวขางตน สวนขอที่ 5 ตามหลักสังคหวัตถุ 4 นี้วาเปนผล แปลวา ไมมีลิ่มกลอน หมายความวา บานเมืองจะสงบสุขปราศจากโจรผูราย ไมตองระแวงภัย บานเรือนไมตองลงกลอน